Iedere winterperiode is het weer raak: schoorsteenbrand. Het overgrote merendeel van de schoorsteenbranden (80 procent) leidt tot grote schadeposten. Een schoorsteenbrand ontstaat doordat brandbaar materiaal dat zich opgehoopt heeft in het schoorsteenkanaal, vaak roet, vlam vat. Er ontstaat een stevige rookontwikkeling en het kan je gehele woning verwoesten. Gelukkig is de brandweer er vaak op tijd bij, en blijft de schade beperkt tot een verbrande kapconstructie. In de meeste gevallen is een vervuild schoorsteenkanaal de oorzaak van de brand, maar ook constructiefouten kunnen hiertoe leiden.
Oorzaken van een schoorsteenbrand
Het stoken van hout is al eeuwenoud en gaat volgens een eenvoudig principe: een brandbare stof (hout) wordt verbrand in een gesloten ruimte (kachel) waardoor de vrijgekomen energie de ruimte verwarmt. De gassen (rook) die ontstaan tijdens de verbranding van het hout wordt afgevoerd via het schoorsteenkanaal. De laatste tijd is het gebruik van een houtkachel weer populair aan het worden, en daarmee zien we ook een stijging in het aantal schoorsteenbranden. Hieronder worden de meest voorkomende oorzaken opgesomd.
Vervuiling van het schoorsteenkanaal
Elke keer dat de houtkachel gebruikt wordt worden verbrandingsgassen afgevoerd via het schoorsteenkanaal. De reststoffen hiervan zullen zich afzetten tegen de binnenzijde van het kanaal. De snelheid waarmee dit gebeurt hangt af van de manier van stoken en het materiaal dat verbrand wordt. Te vochtig hout zal het kanaal meer vervuilen dan droog hout. Ook geïmpregneerd hout en samengesteld hout als triplex spaanplaat zullen meer reststoffen achterlaten. Wanneer de temperatuur in het schoorsteenkanaal te hoog wordt dan zullen deze reststoffen gaan gloeien en uiteindelijk in vlam steken. Deze temperatuur kan zelfs zo hoog oplopen dat gemetselde kanalen kunnen scheuren en springen, waardoor de brand zich eenvoudig kan verspreiden.
Lekkages in het schoorsteenkanaal
Het is ook mogelijk dat er lekkages ontstaan in het schoorsteenkanaal. Deze lekkages ontstaan door scheurvorming door oververhitting, verzakkingen van het huis, bouwtechnische fouten of niet goed uitgevoerde verbindingen in schoorsteenpijpen. Door deze lekkages kunnen er gevaarlijke situaties ontstaan. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat er koolmonoxide via de lekkages in het huis terecht komen. Ook kunnen de hete gassen bij het lek zorgen voor ontbranding bij omliggende materialen.
Verkeer ontwerp van het schoorsteenkanaal
Voor de afvoer van verbrandingsgassen is de diameter van het schoorsteenkanaal erg belangrijk. Voor een goede verbranding moet er lucht met een bepaalde snelheid door het kanaal worden afgevoerd. Als de diameter te klein is, is dit niet mogelijk en wordt de kans op een schoorsteenbrand verhoogd. Ook knikken in kanalen verminderen de trek. Een knik mag daarom nooit groter zijn dan 30 graden.
Hittestraling
Sommige kachels maken gebruik van een enkelwandige schoorsteenpijp. Deze pijp kan, doordat er slechts een wand is, erg warm worden. Brandbare stoffen die zich in de buurt van de schoorsteenpijp bevinden kunnen hierdoor ontbranden.
Een schoorsteenbrand voorkomen is beter dan genezen
In de meeste gevallen is vervuiling van het schoorsteenkanaal de oorzaak van een schoorsteenbrand. Dit heeft veel te maken met de manier van stoken en het stookmateriaal. Het materiaal wordt niet volledig verbrand waardoor deeltjes achterblijven in het kanaal. Overigens is een volledige verbranding van hout, kolen of olie in geen enkel geval haalbaar. Er blijft dus altijd restmateriaal. Dit restmateriaal kan wel tot een minimum worden teruggedrongen, onder andere door het volgende:
- Gebruik droog en schoon materiaal. Nat hout zorgt voor meer roetdeeltjes en dus meer vervuiling. Het hangt van het type hout af hoeveel droogtijd er nodig is. Voor populieren wordt één jaar droogtijd aanbevolen en voor eikenhout twee en een half jaar.
- Gebruik de Zwitserse methode voor stoken. De Zwitserse methode wordt ook wel het omgekeerde stoken genoemd. Deze methode zorgt ervoor dat het vuur van bovenaf begint te branden, waardoor de hoeveelheid rookgassen tot een minimum worden beperkt. Hierdoor ontstaat er een betere trek en wordt er minder roet afgezet in het rookkanaal.
- Laat het schoorsteenkanaal regelmatig vegen. Het regelmatig vegen van het schoorsteenkanaal verwijdert het aangekoekte roet van de kanaalwand. Maar ook vogelnestjes, die kan veroorzaken dat er meer roet achterblijft, worden hierdoor verwijderd. Met onze Woonderhoud app kun je eenvoudig een onderhoudsplan opstellen waarin schoorsteen vegen opgenomen kan worden.
Kortom, een schoorsteenbrand voorkomen is vrij eenvoudig!
Wat te doen bij een schoorsteenbrand?
Je kunt een schoorsteenbrand herkennen aan een bulderend geluid vanuit het schoorsteenkanaal. Sluit in dit geval zo snel mogelijk de schoorsteenklep en de luchttoevoer van de kachel en bel zo snel mogelijk de brandweer. Het is belangrijk om het schoorsteenkanaal nooit te blussen met water. De plotselinge afkoeling door het bluswater kan ervoor zorgen dat een stenen kanaal scheurt en open spring. Ook is het mogelijk dat het water door de hoge temperatuur veranderd in stoom wat meer schade kan veroorzaken. Probeer een brand altijd met zand, keukenzout of een poederblusser te blussen. Doe dit altijd vanuit de stookplaats.
De brandweer maakt in de meeste gevallen gebruik van een ramoneur om een schoorsteenbrand te blussen. Een ramoneur bestaat uit een ketting met daaraan een kogel met staalborstel of kettinkjes met plaatjes. Door deze ramoneur worden de gloeiende deeltjes uit het kanaal verwijderd welke daarna gecontroleerd afgekoeld kunnen worden. Het brandende roet wordt bij de kachel opgevangen en geblust.
Maar, zoals eerder gezegd, een schoorsteenbrand voorkomen is best eenvoudig. Investeer wat tijd in het tijdig vegen van het schoorsteenkanaal en bespaar jezelf hoge reparatiekosten. Met een onderhoudsplan van Woonderhoud wordt je tijdig herinnerd aan het feit dat het schoorsteenkanaal geveegd moet worden. Dit kun je zelf uitvoeren of je kunt hiervoor een lokale vakman raadplegen.