Het komt redelijk vaak voor dat een huis scheuren heeft. Vooral in oude dorpen of steden. De kans is dus groot dat jouw woning ook scheuren heeft of je op zijn minst wel eens een huis met scheuren gezien hebt. Scheuren in het metselwerk kunnen talloze oorzaken hebben. De ene scheur kan desastreuze gevolgen hebben, de andere is vrij onschuldig. Hoe bepaal je of de scheur in jouw woning een gevaarlijke situatie kan opleveren?
Wat zijn de gevolgen van scheuren?
Zoals gezegd kunnen scheuren grote gevolgen hebben of vrij onschuldig zijn. Als de problemen ernstig zijn, dan is dit meestal goed zichtbaar. Deze scheuren zijn vaak te herkennen aan grote, vaak verticale scheuren, klemmende ramen en deuren, hellende vloeren en scheve muren. Het is zaak om, in het geval van ernstige problemen, de scheur zo snel mogelijk te laten herstellen. Hoe een scheur hersteld moet worden is afhankelijk van de oorzaak van de scheur.
1. Funderingsproblemen
Door verlaging van de grondwaterstand kan de grond gaan inklinken. Bij een paalfundering kan er een negatieve kleef optreden waardoor de palen naar beneden worden getrokken. Ook kunnen de palen gaan rotten door de waterverlaging. Een nabij gelegen bouwwerk of boom kan de verlaging veroorzaken. Anderzijds kan ook een verhoging van de waterstand, bijvoorbeeld door slechte afwatering of overstromingen, scheuren opleveren. Tot slot behandelen we de ontwerp- en uitvoeringsfouten. Een onvoldoende diep aangelegde fundering of materiaaldefecten kunnen scheuren veroorzaken.
2. Thermische scheuren
Materialen zetten uit wanneer ze warm worden en slinken door afkoeling. Dit wordt ook wel thermische lengteverandering genoemd en kan scheuren veroorzaken in de gevel. Er wordt namelijk niet altijd rekening gehouden met de benodigde bewegingsruimte voor materialen. Wanneer er grote temperatuurschommelingen zijn kunnen er spanningen ontstaan die groter zijn dan de trekkracht van het metselwerk. Om dit te voorkomen worden er vaak dilataties in gevels toegepast zodat er genoeg bewegingsruimte is. Thermische scheuren zie je vaak op lange, aaneengesloten gevelwanden. Het herstellen van de scheuren heeft weinig zin wanneer de oorzaak niet opgelost wordt!
3. Spouwankers op de hoeken
Een spouwanker is een onderdeel van een spouwmuur. Ze worden geplaatst om het buiten- en binnenkant van een spouwmuur met elkaar te verbinden, zo ontstaat er een stabiele constructie. Er kunnen scheuren ontstaan wanneer de spouwankers te dicht bij de hoeken of gevelopeningen geplaatst worden. De thermische beweging van de muur, het uitzetten en weer slinken, wordt verhinderd door deze spouwankers. De trekkrachten worden te groot en er ontstaat een scheur. De scheur zal vervolgens dienen als een natuurlijke dilatatie. Dit kan opgelost worden door de spouwankers te verwijderen en de scheur aan te helen, of door een dilatatie toe te voegen bij muren die recht op elkaar staan.
Overige oorzaken van scheuren
Drogings- of verhardingskrimp: Er kunnen kleine scheurtjes ontstaan vrijwel direct na de bouw. Dit zijn voornamelijk haarscheurtjes, microscheurtjes en kleine scheurtjes in binnenmuren. Deze scheuren zijn onomkeerbaar. Nadat de verharding heeft plaatsgevonden is de situatie stabiel, de scheuren kunnen zich dus niet verder ontwikkelen.
Roestige spouwankers: Onvoldoende of roestige spouwankers kunnen ook tot gevolg hebben dat er scheuren ontstaan in de gevel. Er kan bijvoorbeeld uitbuigend metselwerk plaatsvinden, waarbij er door zijwaartse krachten zoals windbelasting de muur naar buiten kan drukken. In dit geval dienen de spouwankers hersteld te worden of toegevoegd te worden, daarna kunnen de scheuren hersteld worden.
Lateien: Indien er geen goed functionerende lateien aanwezig zijn, kunnen er scheuren ontstaan. De druksterkte van metselwerk is groot. Dat betekent dat het metselwerk op trek wordt belast. Scheuren als gevolg van lateien zijn vaak ontwerp- of uitvoeringsfouten. Vaak dient de latei vervangen te worden door een latei die wel aan de eisen voldoet.